Rijksmonumenten

Sint Antoniusplein 1

Huidige functie: Rooms Katholieke parochiekerk Sint Antonius van Padua
Bouwjaar: 1913-14/1955
Architect: W.A.M. te Riele Gzn/ B.W.A. Goddijn (bovenste geleding toren)
Bouwstijl: neogotiek

Kenmerken: driebeukige kruisbasiliek met transept, koor  met lagere zijkapellen en een smallere vijfzijdige koorsluiting met omgang en flankerende jongens- en meisjeskapel, voorzien van een hoge klokkentoren en sacristie, lage vieringsspits en een traptoren aan de westgevel. Alle daken zijn gedekt met leien in maasdekking. De nokuiteinden en de torenspitsen worden gemarkeerd door loden pironnen of smeedijzeren kruisen. De gevels worden geleed door steunberen die zich tweemaal verjongen en worden afgedekt met leien in maasdekking. Aan de gevel een stenen Antoniusbeeld met kind, waarboven een baldakijn in neogotische stijl. In het interieur een wandopbouw bestaande uit ronde kolommen met achtzijdige platte kapitelen, spitsboogvormige scheibogen, een lage lichtbeuk en stergewelven. De traveeën worden van elkaar gescheiden door spitse gordelbogen die rusten op tweezijdige gemetselde lisenen.

Rijk interieur met diverse objecten uit de oude kerk (merendeels 19de eeuws) en veel elementen van kort na de bouw (ca. 1914-1920), in het bijzonder een 18e eeuwse eikenhouten preekstoel. In het koor, de zijkapellen en de koorsluiting gebrandschilderde ramen uit ca. 1914 door W. Derix. In de koorsluiting en in de viering  stenen heiligenbeelden met baldakijn uit ca. 1915-20, vermoedelijk door Van Bokhoven uit Den Bosch. De bovenste torengeleding werd na oorlogsschade herbouwd naar ontwerp van B.W.A. Goddijn.
Bijzonderheden: gebouwd ter vervanging van de volledig afgebroken middeleeuwse kerk. De  capaciteit van ca. 1100 zitplaatsen gaf de kerk de bijnaam "kathedraal van het Laag". Het RK parochiecomplex bestaat verder uit pastorie, kosterswoning, Heilig Hartbeeld en begraafplaats.

Zeelandsestraat 1

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 18e eeuw
Bouwtype: hallenhuis
Vroegere functie: boerderij

Kenmerken: kleine rietgedekte boerderij onder een schilddak met wolfseinden, met aangebouwd bakhuisje en schuur. Jaarankers geven het jaar 1781 aan. De voorgevel is ongepleisterd en heeft vierruitsvensters met schuiframen en een voordeur met bovenlicht.
 

Gemeentelijke monumenten

Chopinstraat 7 (begraafplaats)

Huidige functie: begraafplaats
Bouwjaar: 1870 (begraafplaats), 1874 (muur en knekelhuisjes)
Bouwtype: begraafplaats met knekelhuisjes en toegangsmuur

Kenmerken: begraafplaats die aansluit op de Chopinstraat. Hier bevindt zich de toegangspoort, geplaatst tussen twee poortgebouwen: het knekelhuis en de bergplaats. Deze zijn onderdeel van een historische muur. De poort bestaat uit een smeedijzeren dubbel draaihek, versierd met ornamenten en bekroond door een ijzeren kruis. In de kopgevels hardstenen tekstplaten met de opschriften “ZALIG ZIJN DE DOODEN, DIE IN DEN HEER STERVEN, WANT HUNNE WERKEN VOLGEN HEN. OPENB, XIV” en “WAAKT, OMDAT GIJ NIET WEET OP WAT UUR UW HEER KOMT. MATTH. XXIV”.

Een middenpad doorsnijdt de begraafplaats en eindigt bij een monumentale Calvarieberg, met priestergraven, reliëfs en omgeven door een ijzeren hekwerk met ornamenten. Tekstplaat met opschrift: “GEDENKT UWE OVERSTEN DIE U HET WOORD GODS VERKONDIGD HEBBEN. BESCHOUWT HET UITEINDE VAN HUNNEN WANDEL EN VOLG HUN GELOOF NA. HEBR.XIII”. 
Hierboven is een priesterkelk afgebeeld en aan weerszijden muurvlakken met pilasters, waarin de namen en data van overleden pastoors zijn opgenomen. Hierboven een beeldengroep met kunststenen crucifix, Maria en Johannes.
Achter de Calvarieberg
kunststenen reliëfs, met een piëta (Maria die de gestorven Jezus in de armen houdt) en Jezus in doodsangst, vergezeld van een engel. Op het gehele terrein bevinden zich historische graven. De oudste graven dateren uit het laatste kwart van de negentiende eeuw.

Heerbaan 3-5-7

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1918
Bouwtype: dienstgebouw
Vroegere functie: douanekantoor

Kenmerken: voormalig douanekantoor waarin drie woningen zijn ondergebracht. De voorgevel is symmetrisch ingedeeld en bestaat uit een naar voren liggend middendeel met aan beide zijden twee getrapt terug liggende geveldelen. In de verst terug liggende delen zitten de ingangen van de woningen, met in de voordeuren ruitvormige motieven. De voordeur van de derde woning zit in de linker zijgevel. De voormalige ingang tot het douanekantoor centraal in de gevel is nu vormgegeven als een soort erker.

Heerbaan 72-74-76

Huidige functie: woningen
Bouwjaar: 1921
Bouwtype: kazernegebouw                                                                 
Architect: Koninklijke Marechaussee
Vroegere functie: marechausseegebouw 

Kenmerken: woning onder een schilddak gedekt met gesmoorde Tuiles du Nord dakpannen. De voorgevel bevat een strook siermetselwerk en een houten bakgoot op klossen. De voordeur met ruiten en bovenlicht van nr. 74 is uitgewerkt met een bakstenen omlijsting en hardstenen lijsten boven de ingang. Deze entree was oorspronkelijk representatieve entree tot het gebouw. Het terrein rondom het gebouw heeft aan de voorzijde een smeedijzeren hekwerk op een laag bakstenen muurtje met smeedijzeren poortjes.

Heerbaan zn. bij 76 (grenspaal)

Huidige functie: grenspaal
Bouwjaar: 1800-1850
Bouwtype: grenspaal

Kenmerken: natuurstenen grenspaal met opschrift op de bovenzijde, vermoedelijk ‘’U I’’ en oostelijke zijde ‘’O’’. De betekenis van deze tekens is niet duidelijk.

Heerbaan 89

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: laatste kwart 19e eeuw
Bouwtype: herenhuis

Kenmerken: woning met schilddak en met een eenvoudige kroonlijst en risalerende hoeken en middendeel. Aan de voorzijde een lijstgevel met centraal in de gevel de ingang. De voordeur bevat een paneeldeur met smeedijzeren sierroosters en een getoogd bovenlicht. Tegen de achtergevel staat een aanbouw onder een zadeldak.   

Heerbaan 101

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1891
Bouwtype: herenhuis
Vroegere functie: pastorie

Kenmerken: woonhuis onder een met leien gedekt schilddak. Het dak is omringd met een uitgemetselde decoratieve tandlijst. Tegen de achtergevel een aanbouw met serre. De voordeur bevat twee sierroosters en een bovenlicht in de vorm van een spitsboog en drie spijlen met siersmeedwerk. Rechts in de voorgevel een gevelsteen met de tekst: ‘ANNO 1891 W.P.L. van EIJCK pastoor H.A.C. BLESS C.S. SLEUWEN kerkmeesters’. Op de erfgrens staat een deels historische bakstenen tuinmuur met ezelsrug. De muur aan de rechter zijde van het terrein vormde de grens van de oude begraafplaats bij de oude kerk.

Heerbaan zn. bij 101 (H.H. beeld)

Huidige functie: beeld
Bouwjaar: 1922
Bouwtype: heilig hartbeeld
Kunstenaar: Petrus Johannes (Jan) Custers

Kenmerken: zandstenen beeld van een staande Christusfiguur, gekleed in een lang geplooid gewaad. De handen zijn zegenend opgeheven en op de borst is een hart in een doornenkrans zichtbaar. Aan de achterzijde op de voet van het beeld is de naam van de maker uitgehakt, J. Custers. Aan de voorzijde op de voet, in reliëf de tekst “Komt allen tot mij” .

Heerbaan 109

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1900-1920
Bouwtype: villa

Kenmerken: woonhuis onder een met leien afgeknot schilddak. De gevels zijn voorzien van details in baksteen, waaronder hoekrisalieten en een zaagtandfries over de gehele eerste etage. Het dak wordt afgesloten door een bakgoot op klossen met geprofileerde gootlijst. Rechts van de hoofdbouw staat een uitbouw onder plat dak. Hier is de voordeur met ruiten en een bovenlicht met glas-in-lood gesitueerd. Subtiel snijwerk op het kalf en boven de ruiten in de deur. De gevel van de uitbouw wordt afgesloten door een balustrade in baksteen met hoekpilasters voorzien van een decoratieve piramidevormige bekroning.

Heerbaan 115

Huidige functie: kulturhus en bibliotheek
Bouwjaar: 1905 (raadhuis) en 1908 (postkantoor)
Bouwtype: raadhuis en postkantoor
Architect: B.J. Claas (raadhuis), C. Peters (postkantoor)
Vroegere functie: raadhuis en postkantoor

Kenmerken: voormalig gemeentehuis dat middels nieuwbouw is verbonden met naastgelegen voormalige postkantoor. Het schilddak is gedekt met rode, Opnieuw Verbeterde Hollandse dakpannen. Ook is er een herstelde geveltrap met natuurstenen treden, deklijsten en pilasterbekroningen. Een gevelsteen in het voormalige gemeentehuis geeft het bouwjaar 1905 aan. De gevel wordt afgesloten door een tandlijst en een houten bakgoot op klossen. De gevel van de aansluitende toren ligt iets terug. Het kapje van de toren is gedekt met leien.

Heerbaan 117

Huidige functie: verenigingsgebouw schutterij
Bouwjaar: 1902, 1949 (uitbreiding)
Bouwtype: verenigingsgebouw, zaal
Architect: 1902: Steven Arntz (waarschijnlijk), 1949: H.G. v.d. Boogaard

Kenmerken: verenigingsgebouw uit 1902, met uitbreiding uit 1949. De bouwdelen uit 1902 hebben deels wit geschilderde bakstenen en deels gepleisterde muurvlakken. Boven de vensters zijn gemetselde bogen of strekken aanwezig. De in 1949 toegevoegde bouwdelen zijn in wit geschilderd metselwerk uitgevoerd. De voorgevel is onderdeel van het in 1949 toegevoegde bouwdeel. Boven de gevel een schoorsteen met smeedijzeren krulornament, bekroond met windvaan met de initialen O.E.V.I. De kopgevel is symmetrisch ingedeeld en bevat de hoofdingang. Boven de ingang een ijzeren ornament met schild, met de tekst ‘O.E.V.1 ANNO 1902’ en een lantaarn. Naast de ingang de eerste steen van de uitbreiding, met opschrift: 15-5-1949 en zeven namen, waaronder J.C. Arntz. Voor- en zijgevels met vensters en diefijzers. De grote zaal heeft een driebeukige opzet en bestaat uit een aantal traveeën met portaalgebinten, samengesteld van houten stijlen, gebintbalken en korbelen.


Heerbaan 129

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1937
Bouwtype: vrijstaande villa


Kenmerken: woonhuis onder een zadeldak met roodbruine Hollandse pannen, met garage. Tegenover de ingang was in de oorspronkelijke situatie een veranda. Deze is nu bij de woning betrokken. Vensters met roedenverdeling.

Heerbaan 131

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: circa 1920
Bouwtype: kleine villa

Kenmerken: oorspronkelijke kleine villa met een samengesteld dak, deels plat, deels bestaande uit lessenaarsdaken gedekt met rode geglazuurde kruispannen en voorzien van een decoratieve houten bakgoot op klossen. Aan de voorkant een driezijdige erker met balkon. Het balkon heeft een bakstenen balustrade met gemetselde posten en kunst/natuurstenen dekplaten.

Heerbaan 161

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1911, verbouwing jaren 20, uitbreiding praktijkruimte 1969
Bouwtype: praktijkwoning
Architect: uitbreiding door Architectenbureau Roelofs en Smits (vh. Estourgie te Nijmegen)
Vroegere functie: woonhuis met dokterspraktijk

Kenmerken: pand met daken gedekt met rode geglazuurde tuile du Nord pannen. De voorgevel is samengesteld uit geveldelen: een hoofdblok, met aan weerszijden een uitbouw uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. Het uitspringend deel van de gevel heeft de opzet en detaillering van 1911 grotendeels behouden. Zo ook de erker, afgesloten met een houten bakgoot op klossen met daarboven een houten balkonhek. De beide zijgevels bestaan ook uit meerdere delen. Op de linker zijgevel is het jaartal 1911 weergegeven met sierankers met krullen.

Heerbaan 175

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1964, extra garage 1969
Bouwtype: villa
Architect: J.A.G.M. Grandjean P.C.
Vroegere functie: woonhuis met dokterspraktijk

Kenmerken: woning met voormalige praktijkruimte en uitbouw (garage). Twee bouwlagen, waarbij de eerste verdieping groter is dan de begane grond en wit is gepleisterd. Bij de garagedeur een vitrinekastje in het metselwerk met de naam van de huisarts (C.H.M. Scheffers, arts). In de woning is veel terug te zien van de voormalige praktijkruimte. De spreekkamer, behandelkamer, het laboratorium, de apotheek en de wachtkamer bevinden zich nog op de zelfde plek. Ook zijn er oorspronkelijke houten banken, werkbanken en een kast aanwezig. In de hal ligt de oorspronkelijke leistenen vloer.

Heerbaan 197A-179-181-183

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: circa 1870
Bouwtype: villa met bijgebouw
Vroegere functie: villa met koetshuis

Kenmerken: de gevels van deze woning zijn opgetrokken in baksteen (kruisverband) boven een gepleisterde plint. Tegen de linkerzijgevel staat een niet oorspronkelijke serre en aan de rechterzijde een bijgebouw. De voorgevel is een symmetrische lijstgevel met hoekrisalieten en afgesloten met een kroonlijst. Zowel de vensters als de voordeur zijn voorzien van een geprofileerde omlijsting met afgeronde bovenhoeken en een kuif.

Heerbaan 182

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1918
Bouwtype: herenhuis

Kenmerken: woning met garage en aanbouw aan de achterzijde, gedekt met geglazuurde zwarte pannen. De ingang ligt in een portiek en bevat een bovenlicht met glas-in-lood in ruitmotief. Rechts in de voorgevel een erker met bakstenen balustrade. In het interieur is de oorspronkelijke indeling met centrale middenhal met aan weerszijden de woonvertrekken behouden gebleven. Verder zijn er nog diverse uit de bouwtijd daterende interieurelementen aanwezig, zoals houten paneeldeuren, deuromlijstingen en het stucplafond in de hal. De voortuin wordt afgesloten door een siersmeedijzeren hekwerk.

Heerbaan 224

Huidige functie: woonhuis en gezondheidscentrum
Bouwjaar: 1951, herbouw op oudere fundamenten
Bouwtype: bedrijfsruimte met woning
Architect:  H.G. van de Boogaard
Vroegere functie: café met bovenwoning en zaal, later winkel

Kenmerken: pand met aanbouw aan de achterzijde, onder een zadeldak gedekt met gesmoorde Opnieuw Verbeterde Hollandse pannen en een uitbouw onder plat dak. In de topgevel zit een karakteristiek rondvenster met een draaiend deel van staal. De hoofdingang van de woning en de ingang tot de voormalige winkelruimte liggen in het portiek van de topgevel. Ook de doorgang naar het terras van het voormalige café bevindt zich hier. Boven de toegang tot het portiek en de voormalige café ingang is een decoratief siersmeedwerk element aangebracht.

Pastoor Graatweg 1

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: ca. 1935
Bouwtype: hallehuisboerderij
Vroegere functie: boerderij

Kenmerken: voormalige boerderij onder een zadeldak met wolfseinden. De voorgevel heeft een symmetrische indeling met centraal in de gevel de voordeur. De ingang tot het voormalige bedrijfsgedeelte bevindt zich in de linker zijgevel. In het interieur is de oorspronkelijke hoofdindeling met middengang en aan weerszijden de woonvertrekken is nog duidelijk herkenbaar.

Pastoor Graatweg 4

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1949
Bouwtype: villa
Architect: Jan Juffer jr. & Th. M.A. Hendriks

Kenmerken: het pand bestaat uit een woning en voormalige (varkens)schuur. De schuur is via een muur verbonden met de woning. Beide gelegen onder een steil zadeldak met rode verbeterde Hollandse pannen. De gevels zijn gemetseld in baksteen in Vlaams verband. De voordeur met plankjes in visgraatverband en luifel bevindt zich in de linker zijgevel.

Pastoor Graatweg 40

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1915
Bouwtype: T-huis
Vroegere functie: woonhuis en zuivelfabriekje

Kenmerken: pand met voor- en achterbouw, gedekt met gesmoorde kruispannen. Symmetrische voorgevel met een bordestrap, met de stichtingstekst O.K ANNO 1915 op het hekgedeelte. In het midden van de voorgevel zit een oorspronkelijke paneeldeur met panelen en smeedijzeren glasbeschermers.

Rijndijk zn.

Huidige functie: grenspaal
Bouwjaar: 1817
Bouwtype: dijkpaal

Kenmerken: vierkanten basalten dijkpaal. 

Sint Antoniusplein 2

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: ca. 1880, verbouwing 1932
Bouwtype: vrijstaande woning

Kenmerken: woning onder een plat dak met schuin voor- en achterdakvlak gedekt met leien in Maasdekking. Links tegen de achtergevel staat de éénlaags uitbouw onder zadeldak. De voordeur bevindt zich in het portiek in het midden van de voorgevel. In de rechter zijwand van het portiek bevindt zich de toegang tot de voormalige winkelruimte. Onder de ingang en het rechter deel van de woning is een kelder met troggewelf. In de woning is de centrale middengang met decoratieve vloertegels behouden gebleven. Links van de woning staat een gebouwtje met daarin twee voormalige toiletruimtes. Dit gebouwtje was vroeger onderdeel van de oude kerkhofmuur.

Sint Antoniusplein 3 (gevelkunst)

Huidige functie: kunst
Bouwjaar: jaren 1960 (1960 of 1969)
Bouwtype: gevelkunst, keramisch reliëf
Architect: Joop Puntman

Kenmerken: keramisch reliëf van een danseres die een sprong maakt met gespreide armen. Links van haar twee vogels. De kracht van haar sprong wordt versterkt door de bewegingslijnen rechts van haar.

Wethouder Arntzstraat 2

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 19e eeuw
Bouwtype: diep huis met topgevel aan straat
Vroegere functie: boerderij

Kenmerken: pand onder een met riet gedekt zadeldak, met een topgevel aan de voorkant. De topgevel is een variant van het in de 16e en 17e eeuw gangbare Gelders-Overijsselse type, waarbij geveltrappen worden afgewisseld met uit- en indraaiende geveleindes. De linker- en rechter zijgevel zijn volledig gepleisterd. De deur is geplaatst in de linker zijgevel, met daarnaast een staldeur in het oude bedrijfsgedeelte.

Zalmstraat 3

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1906, verbouwing 1970
Bouwtype: villa

Kenmerken: villa onder een afgeplat schilddak, gedekt met gesmoorde tuiles du Nord. In het midden van het dak een dakkapel met kroonlijst en klauwstukken, De voorgevel en linker zijgevel hebben een erker met balkon. In het midden van de voorgevel zit de voordeur met bovenlicht.

Zalmstraat 6

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1880, aanbouw 2e helft 20e eeuw
Bouwtype: woonhuis
Vroegere functie: kosterswoning

Kenmerken: woning onder een met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen gedekt zadeldak. Tegen de rechter zijgevel staat een aanbouw met daarin de deur naar de woning. Zowel de voor- als achtergevel is uitgevoerd als een tuitgevel. Ondanks diverse wijzigingen in de binnenkant van de woning, is de vroegere indeling op hoofdlijnen bewaard en herkenbaar gebleven. 

Zalmstraat 7-9

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: 1936
Bouwtype: dubbele woning

Kenmerken: dubbele woning onder een schilddak met rode Hollandse pannen. Beide woningen hebben een erker met daarnaast de voordeur tot de woning.

Zalmstraat 8

Huidige functie: trouwkapel
Bouwjaar: 1880, 1938 renovatie, 1942 portaal
Bouwtype: kerk
Architect: A. van der Kloot (renovatie en portaal)
Vroegere functie: Nederlands Hervormde kerk

Kenmerken: kerkje onder en zadeldak gedekt met Hollandse pannen. De voorgevel bevat een portaal uit 1942 met een rondboog ingang. Aan beide kanten van het portaal is in de voorgevel een gevelsteen aangebracht. Op de linker steen de tekst ‘renovatum 1938’, op de steen rechts de tekst ‘Gode gewijd 1880’. De gevels hebben meerdere rondboogvensters met glas-in-lood. De achtergevel is naar de Rijndijk gericht. In de geveltop is het torentje van de kerk opgenomen. De binnenkant van het kerkje bestaat uit één open ruimte met het spreekgestoelte (1938), een klein keukentje (1972) en toiletruimte (1972). De bakstenen pilasters lopen door over het houten plafond in boogvorm.

Zalmstraat 11-13

Huidige functie: woonhuis
Bouwjaar: omstreeks 1935
Bouwtype: dubbele woning

Kenmerken: dubbele woning onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt schilddak. Aan de voorgevel twee erkers waarvan het platte dak één geheel vormt met de luifel boven de voordeur. In het midden van de zijgevel zitten drie smalle hoge ramen van het trappenhuis, die getrapt in de gevel zijn geplaatst. Daarnaast zit een uitbouw onder lessenaarsdak, voorzien van gesmoorde Hollandse pannen.