Veelgestelde vragen opvang jonge asielzoekers Berg en Dal

Aan het einde van de week van 7 juli kreeg de gemeente bericht van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Het COA gaf aan dat ze een overeenkomst had met de eigenaar van een hotel in Berg en Dal om daar alleenstaande minderjarige vluchtelingen tijdelijk op te vangen. Op maandag heeft de burgemeester (de fractievoorzitters van) alle politieke partijen uit de gemeente gebeld. Ook al wist de gemeente toen weinig meer dan dat er een groep van zo’n 60 alleenstaande minderjarige vluchtelingen zou komen.

Vanaf dat moment zijn er overleggen geweest van de gemeente met het COA. De gemeente wilde meer weten om de omwonenden zo spoedig mogelijk in te kunnen lichten. Alleen de informatie dat er alleenstaande minderjarige vluchtelingen zouden komen was te weinig. In de overleggen met het COA is meer duidelijk geworden. Na overleg is besloten de omwonenden zo snel mogelijk, lees woensdag 12 juli, uit te nodigen voor een voorlichtingsbijeenkomst. Bij deze bijeenkomst, georganiseerd door COA, hebben het COA, de gemeente en Fletcher uitleg gegeven over de opvang en vragen van omwonenden beantwoord.  De uitnodiging kregen de omwonenden op 11 juli. Op 12 juli had een journalist deze brief echter ook en werd alles al publiekelijk bekend voordat we de kans hadden om de bredere kring in Berg en Dal en anderen te informeren. Dat hadden we als gemeente netter gevonden. 

De opvanglocatie in Berg en Dal is geen AZC maar een tijdelijke noodopvanglocatie. Tijdelijke noodopvanglocaties hebben een kortere looptijd en bieden doorgaans een lagere kwaliteit van opvang dan het COA hoort te bieden aan haar bewoners. Noodopvanglocaties zijn nodig omdat het COA op dit moment te weinig reguliere opvangplekken heeft voor de opvang van vluchtelingen in Nederland.

Het gaat om ongeveer 60 alleenstaande minderjarige vluchtelingen. Alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv) zijn jongeren tussen de 13 en 18 jaar (vooral 15-18) die zonder ouders of andere begeleiders in Nederland zijn aangekomen om asiel aan te vragen. In dit geval zijn het jongens. De nationaliteiten kunnen ook verschillen. In algemene zin kunnen we stellen dat op dit moment het merendeel van de asielzoekers die zich in Nederland meldt uit Syrië komt. En in iets mindere mate uit Eritrea, Afghanistan en Turkije komt. Wie er uiteindelijk in Groesbeek worden opgevangen is afhankelijk van de in- en doorstroom vanuit Ter Apel op het moment van ingebruikname van de opvang.

De opvang in Berg en Dal op deze locatie is tijdelijk. Het COA is op zoek naar locaties waar langdurige opvang mogelijk is, maar dit is slechts beperkt beschikbaar. Zodra er een geschikte locatie is zal de groep worden overgeplaatst en krijgt het hotel zijn functie weer terug. De overeenkomst van het COA met het hotel is voor 6 maanden.  De bedoeling is dat de jongeren daarna naar een permanente(re) locatie gaan. Zodra die locatie er is, gaan de jongeren weg uit hotel Erica. Dat kan dus sneller maar ook langer dan 6 maanden zijn.

Vluchtelingen uit landen waarin veel TBC voorkomt worden direct bij aankomst in Nederland gescreend. De GGD is alert op besmettelijke ziekten en grijpt wanneer nodig snel in.

En ze krijgen het vaccinatieprogramma aangeboden. Daarnaast wordt contact gelegd met de huisartsen in onze gemeente. Wanneer nodig verwijzen artsen patiënten door naar een specialist.

Alle kinderen in Nederland vallen tot hun achttiende onder de Leerplichtwet, dus ook die in de noodopvang. Het aanbieden van onderwijs en zorgen dat kinderen er gebruik van maken is een gemeentetaak.

De jongeren ontvangen ‘bed, bad en brood’: ze kunnen slapen en krijgen maaltijden. En ze gaan naar school. Buiten de schooltijden is er begeleiding voor de jongeren. Specifiek voor deze groep minderjarigen en worden er verschillende activiteiten georganiseerd door organisaties en partijen uit de onze gemeente. Ze leren onze normen en waarden. En ze leren het dagelijkse leven in Nederland kennen. Bijvoorbeeld hoe het openbaar vervoer werkt en leren koken.

Door de privacy van de tijdelijke bewoners is de opvang alleen toegankelijk voor de tijdelijke bewoners en medewerkers van COA.

Het COA is verantwoordelijk voor de opvang en begeleiding van de jongeren. Overdag gaan de jongeren naar school omdat ze allemaal leerplichtig zijn. Daarnaast probeert het COA met hulp van lokale organisaties, verenigingen en vrijwilligers ontspanningsactiviteiten te organiseren. Er is begeleiding aanwezig op de locatie: 24 uur per dag en 7 dagen in de week. Ook is er beveiliging aanwezig tijdens de nacht. Daar is geen concrete aanleiding voor. Maar voor meer zekerheid en voor het veilige gevoel helpt het. Buiten de locatie is de politie verantwoordelijk voor handhaving van de openbare orde.

De jongeren worden actief gewezen op alle (huis)regels en de sancties(straffen) die volgen als ze zich er niet aanhouden.

Uit ervaring van andere locaties waar jonge vluchtelingen zijn opgevangen blijkt dat de jongeren veel op de opvang en in de directe omgeving verblijven. Deze eerste periode in Nederland kunnen zij gebruiken om te rusten. De jongeren zijn vrij om hun omgeving te verkennen. Ze kunnen aan diverse (georganiseerde) activiteiten meedoen, winkels bezoeken en de omgeving verkennen.

Zoals dat in het dagelijks leven ook gebeurt grijpen politie en Openbaar Ministerie in.

Alle asielzoekers die in Nederland aankomen worden door de Vreemdelingenpolitie gescreend.

Ja, een opvanglocatie is geen gevangenis. De bewoners -ook de jongeren- hebben dezelfde rechten als ieder ander in Nederland. Wel is het zo dat we hechten aan structuur: ontbijt, school, meldplicht, avondeten etc. Daarbij worden alle jongeren geacht ’s avonds om 22 uur binnen te zijn. Als ze later thuis willen komen zullen ze daar, net als andere jongeren van hun leeftijd, een reden voor moeten hebben.

Al de jongeren hebben twee keer per dag een meldplicht. Ze mogen geen overlast veroorzaken en vallen onder de leerplicht. Wat betekent dat ze gewoon naar school gaan overdag. Verder zijn er verplichte activiteiten waar ze aan deel moeten nemen en vrijwillige activiteiten waar ze aan deel mogen nemen. Ook gelden er voor de jongeren huisregels.

Als jongeren zich niet aan de huisregels houden volgt er eerst een gesprek, net als in een gewone gezinssituatie. Bij herhaaldelijke overtredingen zullen er maatregelen worden genomen. Dit kan variëren van alternatieve straffen zoals tuinonderhoud of corvee tot het inhouden van geld. Bij structurele of aanhoudende overlast bestaat de mogelijkheid van overplaatsing.

Er is 24 uur per dag begeleiding aanwezig. Overdag zijn dat 4 tot 6 begeleiders, ’s avonds en ’s nachts 2 tot 3. In de avond en nacht gaat het om zogeheten ‘wakkere diensten’ (medewerkers die dus niet zelf gaan slapen).

COA heeft de volledige verantwoordelijkheid voor de opvang. Dus ook voor de financiën.

In een tijdelijke noodopvang (zoals in Groesbeek) kunnen vluchtelingen het begin van hun asielprocedure afwachten. Hiermee geeft het ruimte in de aanmeldcentra. Van ‘crisisnoodopvang’ is sprake als kortstondig zo’n grote piek optreedt in de vluchtelingeninstroom dat er uitgeweken moet worden naar provisorische opvanglocaties zoals sporthallen. Die situatie hadden we in Nederland in oktober 2015. Toen reden letterlijk bussen met vluchtelingen door het land, op zoek naar plekken om vluchtelingen soms slechts enkele uren op adem te kunnen laten komen.

Een asielzoeker is iemand die in Nederland bescherming heeft aangevraagd. Een vluchteling is iemand van wie de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in de asielprocedure heeft vastgesteld dat hij of zij gevaar loopt in het land van herkomst. Hij of zij krijgt dan een asielvergunning. Zodra een asielzoeker als vluchteling erkend is en in Nederland mag blijven, krijgt diegene een tijdelijke verblijfsvergunning voor vijf jaar.

Een vluchteling met een verblijfsvergunning wordt een ‘statushouder’ genoemd. Hij of zij mag vanaf dat moment volwaardig deelnemen aan de Nederlandse samenleving en integreren. Als iemand ten minste vijf jaar met een verblijfsvergunning in Nederland woont, Nederlands spreekt en met goed gevolg een inburgeringsexamen aflegt, kan hij of zij het Nederlanderschap aanvragen.

Asielzoekers en vluchtelingen worden opgevangen in asielzoekerscentra (AZC’s). In een AZC verblijven zowel mensen van wie de asielaanvraag in behandeling is als mensen die al een asielstatus kregen maar voor wie nog geen huisvesting beschikbaar is.

Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) heeft problemen met de opvang van asielzoekers. De asielzoekerscentra (AZC) in Nederland zijn overvol. De instroom van asielzoekers neemt nog steeds toe (mensen uit Midden-Oosten, maar ook inhaalslag vluchtelingen en na-reizigers door corona). En de uitstroom van statushouders naar woningen in gemeenten stagneert door druk op de woningmarkt. Daarom deed het kabinet een oproep aan gemeenten om het azc in het Groningse Ter Apel te ontlasten door de helpen met de opvang van asielzoekers.

In Groesbeek is het iets anders. Daar hebben de eigenaar van het pand en het COA samen een overeenkomst gesloten. En omdat de bestemming van het pand 'bijzonder wonen' is, hebben ze geen toestemming nodig van de gemeente Berg en Dal.