Duurzame energieopwekking

In de onderstaande afbeelding hebben we heel kort samengevat welke stappen we hebben gezet en welke we gaan zetten. Onder deze afbeelding staat uitgebreidere informatie over die stap, voor zover we uitgebreidere informatie daarover hebben.

Stap 1: Informatie volgt
Stap 2: Hier kunt u zien dat we op meerdere plekken in onze gemeente met u hebben gesproken en bekeken waar we wat voor duurzame energie willen opwekken. 
Stap 3: Hier kunt u zien welke plekken de gemeenteraad heeft aangewezen. Dit zijn de plekken binnen de gebieden die u als inwoner heeft aangegeven.
Informatie over de overige stappen volgt.

We willen duurzame energie opwekken omdat onze kinderen moeten kunnen opgroeien in een mooie, veilige en gezonde omgeving. Het gebruik van olie, kolen en gas bedreigt onze leefomgeving. Het zorgt voor uitstoot van CO2 en fijnstof. Daarom gaan we energie besparen, meer schone energie opwekken, grondstoffen hergebruiken, blijven we lokale duurzame initiatieven ondersteunen en zorgen we voor minder afval. 

Onze eerste prioriteit is nu om onze daken vol te leggen met zonnepanelen. Zonnepanelen op daken helpen ons om duurzame energie op te wekken. Als gemeente geven we het goede voorbeeld. Onze accommodaties zijn de afgelopen jaren allemaal zo veel mogelijk vol gelegd met zonnepanelen of worden binnenkort vol gelegd. Kijk maar eens bij sporthal Heuvelland en het gemeentehuis in Groesbeek, bij de Duffelt in Millingen. ‘Geen dak zonder zonnevlak’ is ons uitgangspunt. We hopen dat u en andere inwoners de daken gaan volleggen en dat u energie gaat besparen. Daar helpen we u op verschillende manieren bij. Bijvoorbeeld door u gratis advies te geven via het Loket Duurzaam Wonen Plus. Kijk voor meer informatie en het maken van een afspraak op www.duurzaamwonenplus.nl(externe link)(externe link). En door u ook op andere manieren te informeren en helpen hopen we dat ons voorbeeld door onze inwoners in grote getalen wordt gevolgd.
Maar we al doen veel meer. Zo helpen we onze inwoners bij de keuze om over te stappen op elektrisch rijden en door het plaatsen van laadpalen. En we onderzoeken wat er in onze gemeente nodig is om huizen klaar te maken om op termijn van het aardgas af te kunnen gaan. Wellicht pas na 2030. U hoeft dus nu nog niet van het gas af. Gaat u verbouwen? Dan is het verstandig om hier wel alvast over na te denken. Voor hulp en advies kunt u dus hier terecht: www.duurzaamwonenplus.nl(externe link)(externe link).

Wat we allemaal al doen is nog niet genoeg. We leggen ook de daken vol. Maar we moeten ook zonne-energie opwekken door grootschalige zonneparken. Want zelfs als er zonnepanelen liggen op alle daken die er geschikt voor zijn (veel daken zijn dat helaas niet), dan nog wekken we niet voldoende energie op voor al het (toenemende) energieverbruik in Berg en Dal. Ook kost het vele jaren voordat alle daken vol liggen. Als we daarna pas beginnen met andere vormen van energie opwekken zijn we te laat om aan onze doelstelling te halen. Die doelstelling is om in 2030 zelf 50% van onze benodigde energie opwekken. Dat redden we niet als we nu alleen inzetten op zonnepanelen op daken. We moeten dus én aan de slag met onze daken én ook een deel van onze energie opwekken via zonneparken in ons landschap. We kiezen voor enkele grotere zonneparken op een paar plekken, omdat we niet door onze hele gemeente verspreid allemaal kleine zonneparken willen. Zo beschermen we ons landschap als geheel.

Zonneparken leveren ons duurzame, groene energie op. Maar, heel belangrijk, we willen met de aanleg van de parken ook meteen het landschap verbeteren. Zo leggen we op plaatsen waar nu alleen gras ligt verschillende landschapselementen aan. Denk daarbij aan hagen, struwelen, bloemrijke randen, fruitbomen, etc. Dat levert veel meer biodiversiteit op (meer verschillende dieren en planten), ziet er mooier uit en levert ons fruit uit eigen streek. En daar waar dat kan zorgen we dat u van dichtbij van dat mooie landschap kunt genieten dankzij wandelpaden.

Bij het opwekken van duurzame energie kiezen we dus voor zonne-energie. De gemeenteraad heeft dit in 2019 besloten. Dat deed ze nadat in 2018 grote groepen inwoners uit de hele gemeente deze voorkeur aangaven bij vier bijeenkomsten. Tijdens die bijeenkomsten gaven de inwoners ook aan (voorlopig) geen windenergie te willen. De inwoners gaven ook voorkeuren aan voor een aantal locaties. Die locaties waren de basis voor verder onderzoek, bijvoorbeeld uit het oogpunt van natuur & landschap en toerisme & recreatie. 
Daarna heeft de gemeenteraad definitief vastgesteld in welke gebieden we zonne-energie willen opwekken. We kiezen ervoor om zonneparken tijdelijk toe te staan. Na verloop van tijd worden ze weer opgeruimd. Bijvoorbeeld na 25 jaar. 

Vanzelfsprekend houden we continue onze ogen en ogen open voor nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. Met enige regelmaat komt waterstof voorbij als optie. Goed om te weten dat waterstof een vorm is van energieopslag en geen energie-opwek. Daar moet dus elektriciteit naartoe die bijvoorbeeld kan worden opgewekt door windmolens of zonnepanelen. 

Zoals hiervoor aangegeven stellen we voorwaarden aan initiatiefnemers die een zonnepark in onze gemeente willen aanleggen. Zo willen we dat de biodiversiteit en het landschap verbeteren als er zonneparken komen. Denk aan een rand van hagen en bloemrijke struiken, maar ook de aanleg van een wandelpad zodat we ook van dichtbij van dat mooie landschap kunnen genieten. Het lijkt misschien gek dat een zonnepark meer biodiversiteit oplevert. Maar als we in/bij een zonnepark hagen en bloemrijke struiken plaatsen levert dat meer voedsel en leefruimte op voor dieren en planten dan bijvoorbeeld gras. Daarnaast kijken we of we die locaties voor andere functies kunnen gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan fruitteelt onder of bij de zonnepanelen. Een andere belangrijke voorwaarde die we als gemeente stellen is dat de initiatiefnemer u als inwoner actief bij de plannen betrekt. De gemeente ondersteunt daarbij.

Voor een aantal locaties onderzoeken de initiatiefnemers of grootschalige zonneparken mogelijk zijn. Zoals hierboven beschreven stelt de gemeente hier voorwaarden aan. Dat betekent dus dat de initiatiefnemers u als omwonende of belanghebbende nauw betrekken bij het onderzoek en verdere verloop. De gemeente stelt dus voorwaarden aan de participatie door de initiatiefnemers. Tegelijk is het goed om te weten wat u kunt verwachten van de participatie.

We zijn nu in overleg met de initiatiefnemers over een aantal zonneparken die in onderzoek zijn. Enkele initiatieven liggen tussen Millingen en Leuth. In totaal komt voor ongeveer 50 ha aan zonnepark op het land met daarbij circa 50 ha aan natuurontwikkeling. Door de natuurontwikkeling maken we het landschap mooier en wordt het gebied veel aantrekkelijker voor veel verschillende dieren en planten. Daarnaast zijn er twee parken bij Groesbeek die nader worden onderzocht. Alle parken zijn verschillend van grootte en variëren in opbrengst. Informatie daarover volgt.

De netbeheerder heeft aangegeven dat het zonnepark Lagewald zonder problemen aangesloten kan worden en geen problemen zal veroorzaken. Voor de andere initiatieven geldt dat wij het niet verstandig vinden om te wachten totdat de problemen op het elektriciteitsnet zijn opgelost. Want het is de verwachting dat tegen de tijd dat we klaar zijn om de zonneparken aan te leggen, de problemen op het elektriciteitsnet opgelost zijn. Ook krijgt het zonnepark Millingen-Leuth een eigen aansluiting en bekabeling naar het elektriciteitsnet zodat het opwekken van energie met bijvoorbeeld zonnepanelen op daken niet in de weg zit. 
 

Eerder hebben de beheerders van ons elektriciteitsnetwerk (Tennet en Liander) bekend gemaakt dat het elektriciteitsnetwerk in (onder andere) Gelderland vol is. Dit is een memo (uit 2021) van de toenmalig verantwoordelijk wethouder aan de gemeenteraad.

Daar zijn veel aannames over. De Rijksuniversiteit Groningen doet onderzoek naar de feiten. Een onderzoek van vijf jaar (2022-2027). In een tussenrapportage blijkt het volgende. In drie grootschalige zonneparken en drie bijbehorende referentiegebieden (vergelijkbaar gebied, maar dan zonder zonnepanelen) is gekeken naar verschillende soortgroepen, waarbij deze resultaten zich specifiek 
richten op vogels, muizen, dagvlinders en vegetatie (begroeiing). Er werden in het algemeen positieve effecten gevonden van de aanleg van een zonnepark op het voorkomen van vogels, vlinders, planten en muizen. Een korte samenvatting van de tussenrapportage kunt u hier zien(externe link). Het gehele rapport kunt u hier bekijken(externe link).

Bovendien: bij elk park in onze gemeente hoort een landschappelijk inpassingsplan. Een onderzoek naar de voorwaarden die de natuur hier stelt aan een zonnepark maakt daar onderdeel van uit. Zo kan rekening gehouden met de natuur en biodiversiteit. Het plan moet in lijn zijn met wat wij als gemeente willen en/of acceptabel vinden.Veel gehoorde kritiek op zonneparken is het risico dat de bodem eronder `doodgaat´ en de normale compostering stagneert. Dat wordt binnen deze zonneparken voorkomen door ervoor te zorgen dat het regenwater onder de panelen goed wordt verspreid. 
 

Dit geldt alleen voor nieuwe initiatieven vanaf 1 januari 2024. Zie hier(externe link) wat de Rijksoverheid erover schrijft. De initiatieven in onze gemeente zijn van voor die tijd en dus gelden de regels van toen. Al die plannen zijn zorgvuldig afgewogen en niet in strijd met de wet- en regelgeving. 

Om de doelen klimaatneutraal te zijn in 2040 te behalen moeten we snel meer duurzame energie gaan opwekken. Omdat zonnevelden een manier zijn om dit snel te realiseren wordt hiervoor gekozen. De huidige panelen gaan 25 jaar mee, zijn van hoge kwaliteit en bieden een hoog rendement. De panelen worden uiteindelijk weer hergebruikt of gerecycled. 

Als de panelen kapot/op zijn: producenten en importeurs die elektrische en elektronische apparatuur verkopen binnen de EU, moeten deze producten inzamelen en verwerken als ze worden afgedankt. Zonnepanelen vallen onder deze regelgeving voor elektrische apparaten. Sinds 1 januari 2021 moeten producenten en importeurs van zonnepanelen zich aansluiten bij Stichting OPEN (Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland). 

Er passen zo’n 2.000 tot 3.000 panelen op 1 hectare (=10.000m2) grond. Hoeveel panelen er precies per hectare komen, hangt van verschillende dingen af. Bijvoorbeeld of er gekozen wordt voor een oost-west-opstelling of een zuidopstelling. De opbrengst bij een zuidopstelling zijn over het algemeen iets lager dan bij een oost-west-opstelling. Wij kijken daarbij ook naar draagkracht van een gebied. Zo kan het voorkomen dat we normaal gesproken liever een zuidopstelling hebben, maar dat bepaalde gebieden en de inwoners juist meer baat hebben bij een oost-west-opstelling. Dan gaan we kijken naar wat beter is.
 

We hebben op meerdere bijeenkomsten gehouden door onze gemeente met inwoners. Zij konden aangeven binnen welke gebieden er ruimte gezocht mocht worden voor het opwekken van duurzame energie. Ook gaven ze aan zonneparken te willen in plaats van windturbines. Die door inwoners aangewezen gebieden waren de basis voor verder onderzoek, bijvoorbeeld uit het oogpunt van natuur & landschap en toerisme & recreatie. Daarna heeft de gemeenteraad definitief vastgesteld in welke gebieden specifiek we zonne-energie willen opwekken.
 

Wij veranderen constant ons landschap. Zo halen we bomenrijen en struiken weg voor meer ruimte voor de landbouw, en bouwen we huizen, stallen, campings of fabrieken. En nu kan het ook een zonnepark zijn. Er zijn zoekgebieden voor zonnepanelen aangewezen om het landschap in de rest van de gemeente zoveel mogelijk te beschermen.
Bij de uitwerking van een plan voor een zonnepark in een zoekgebied moet, waar mogelijk, rekening worden gehouden met de kenmerken van het aanwezige landschap. Een verandering betekent niet automatisch een onaanvaardbare aantasting van het landschap. Voor elk project voor een zonnepark moet een landschappelijk inpassingsplan uitgewerkt te worden. Daarin kunnen bijvoorbeeld ook elementen van het vroegere cultuurlandschap worden teruggebracht. Het plan voor het zonnepark in Millingen wordt zelfs helemaal landschappelijk ingepast. Dat betekent dat waar nu nog grasland is, straks vele tientallen hectare aan landschapsselementen komen. Dat geeft een enorme impuls voor de planten en dieren. En er komen recreatieven routes langs zodat we daarvan kunnen genieten.
 

De aanleg van een zonnepark moet met instemming van brandweer en de Omgevingsdienst. Op basis hun advies kan het zonnepark aangelegd worden. In de procedure voor de omgevingsvergunning komt dit ook aan de orde.